Che guevara biography in telugu language courses

ఏర్నెస్టో"చే" గువేరా (ఆంగ్లం: Che Guevara) (జూన్ 14,^[1] – అక్టోబరు 9, ) చే గువేరా , ఎల్ చే , చే అని పిలుస్తారు. ఈయన ఒక అర్జెంటినా మార్క్సిస్ట్ విప్లవకారుడు, వైద్యుడు, రచయిత, మేధావి, గెరిల్లా నాయకుడు, సైనిక సిద్ధాంతకుడు, క్యూబన్ విప్లవములో ప్రముఖవ్యక్తి. ఆయన మరణించిన తరువాత, అతడి విలక్షణ శైలి కలిగిన ముఖాకృతి ప్రపంచవ్యాప్తంగా విప్లవభావాల సంస్కృతికి ప్రపంచ చిహ్నంగా మారింది.^[4]

యుక్తవయసులో మెడికల్ విద్యార్థిగా ఉన్న గువేరా లాటిన్ అమెరికా అంతా పర్యటించారు, అక్కడ ఉన్న బీదరికం చూసి పరివర్తన చెందారు. ఈ పర్యటనలలో అతని పరిశీలనలతో దేశంలో దృఢంగా ఉన్న ఆర్థిక తారతమ్యాలు, ఏకస్వామ్య పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ, నూతన వలసవాదం, సామ్రాజ్యవాద ఫలితమేనని తుదినిర్ణయానికి వచ్చారు,

దీనికి ఒకేఒక్క పరిష్కారం ప్రపంచ తిరుగుబాటు అని భావించారు. ఈ నమ్మకం అతనిని అధ్యక్షుడు జకబో అర్బెంజ్ గుజ్మన్ ఆధ్వర్యంలోని గ్వాటిమాల యొక్క సాంఘిక సవరణలలో పాలుపంచుకునేందుకు ప్రేరణనిచ్చింది, అంతిమంగా అధ్యక్షునిపై CIA-ప్రోద్బలంతో జరిగిన పదవీచ్యుతి గువేరా యొక్క తీవ్రవాద భావజాలాన్ని దృఢపరచింది. తర్వాత మెక్సికో నగరంలో నివసిస్తున్నప్పుడు, అతను రౌల్, ఫిడేల్ కాస్ట్రోలను కలిసారు, వారి జూలై 26 ఉద్యమంలో చేరి, U.S.-మద్దతు ఇచ్చిన క్యూబా యొక్క నియంత ఫుల్జెన్సియో బాటిస్టాను పదవీచ్యుతిని చేసేందుకు, గ్రాన్మాను అధిరోహించి క్యూబాను ఆక్రమించారు. గువేరా త్వరలోనే విప్లవకారులలో ప్రముఖుడై, సైన్యంలో రెండవస్థానానికి పదోన్నుతుడై, బాటిస్టా పాలనను తొలగించడానికి చేసిన రెండు సంవత్సరాల గెరిల్లా పోరాటంలో ప్రముఖపాత్ర వహించారు.

క్యూబా తిరుగుబాటు తరువాత, గువేరా నూతన ప్రభుత్వంలో అనేక ప్రధానపాత్రలను పోషించారు. రెవల్యూషనరీ ట్రిబ్యునల్స్ లో యుద్ధ నేరస్థులుగా పరిగణింపబడిన వారియొక్క వినతులు, ఫైరింగ్ దళాలను సమీక్షించడం, పరిశ్రమలశాఖా మంత్రిగా వ్యవసాయ సంస్కరణలను ప్రవేశపెట్టడం, జాతీయ బ్యాంకు అధ్యక్షునిగా, క్యూబా సైనికదళాల బోధనానిర్దేశకునిగా, క్యూబన్ సామ్యవాదం తరపున దౌత్యవేత్తగా ప్రపంచపర్యటనలు చేయడం వంటివి వీటిలో ఉన్నాయి.

ఈ విధమైన హోదాలు అతనిని బే ఆఫ్ పిగ్స్ దాడిని తిప్పికొట్టిన సైన్యానికి శిక్షణనివ్వడంలో, క్యూబన్ మిస్సైల్ సందిగ్ధతలో పాత్ర పోషించిన సోవియెట్ అణు-ఆయుధ బాల్లిస్టిక్ మిస్సైళ్ళను క్యూబాకు తీసుకురావడంలో కీలకపాత్ర పోషించేటట్లు చేసాయి. అంతేకాక, ఆయన ఒక నైపుణ్యంగల రచయిత, డైరిస్ట్, గెరిల్లా యుద్ధతంత్రంపై ఒక మూలాధార పుస్తకాన్ని రూపొందించారు, దానితో పాటు దక్షిణ అమెరికాలో ఆయన జరిపిన యూత్ మోటర్ సైకిల్ యాత్ర జ్ఞాపకాల ఆధారంగా అధిక ప్రజాదరణ పొందిన గ్రంథాన్నికూడా రచించారు. గువేరా లో క్యూబాను వదలి కాంగో-కిన్షాసా లోను తరువాత బొలీవియాలోను యుద్దాలను ప్రేరేపించారు, అక్కడ ఆయన CIA-సహకార బొలీవియన్ దళాలతో బంధింపబడి ఉరితీయబడ్డారు.^[5]

గువేరా మంచిగా, చెడుగా కీరించబడ్దాడు. అసంఖ్యాకంగా వ్రాయబడిన జీవితచరిత్రలు, జ్ఞాపకాలు, వ్యాసాలు, డాక్యుమెంటరీలు, పాటలు, చిత్రాలలో భిన్న దృష్టికోణాలలో ధ్రువీకరించబడ్డారు. టైం మగజైన్ 20వ శతాబ్దపు మంది అతిప్రభావవంతమైన వ్యక్తులలో ఒకరిగా ఆయనను పేర్కొంది,^[6] అల్బెర్టో కొర్డా తీసిన ఆయన ఛాయాచిత్రం గ్యుఎర్రిల్లెరో హీరోఇకో (చూపించబడింది), "ప్రపంచంలో అత్యంత ప్రఖ్యాత ఫొటోగ్రాఫ్"గా ప్రకటించబడింది.^[7]

ప్రారంభ జీవితం

[మార్చు]

ఏర్నెస్టో గువేరా, సెలియాడిల సేర్న వైల్లోసా, ఏర్నెస్టో గువేరా లించ్ లకు జూన్ 14, న^[1]అర్జెంటీనాలోని రోసారియోలో, ఐదుగురు సంతానంలో పెద్దవాడుగా బాస్క్, ఐరిష్ మూలాలుగల స్పానిష్ కుటుంబంలో జన్మించారు.^[8] అతని తల్లితండ్రుల ఇంటిపేరు వలన, అతని చట్టనామం (ఏర్నెస్టో గువేరా) కొన్నిసార్లు డిల సేర్న, లేదా లించ్ తో పాటుగా వస్తుంది. "విరామం లేని" చే యొక్క స్వభావానికి సూచనగా, ఆయన తండ్రి "గమనించదగ్గ మొదటి విషయం నా కొడుకు యొక్క నరాలలో ప్రవహించే రక్తం ఐరిష్ తిరుగుబాటు దారులకు చెందినది" అని ప్రకటించారు.^[9] చాలా చిన్నవయసులోనే ఏర్నెస్టిటో (అప్పట్లో అలా పిలువబడేవాడు) "పేదలతో సంబంధం" ఏర్పరచుకున్నారు.^[10] వామపక్షాల పట్ల మొగ్గిన కుటుంబంలో పెరగడం వలన, గువేరా బాలుడిగా ఉన్నప్పుడే విస్తారమైన రాజకీయ సంఘటనలతో పరిచయం పొందారు.^[11] ఆయన తండ్రి, స్పానిష్ పౌర యుద్ధంలో రిపబ్లికన్స్ కు బలమైన మద్దతుదారు, పోరాటంలోని అనేకమంది అనుభవజ్ఞులకు తరచుగా గువేరా గృహంలో ఆతిధ్యం ఇస్తూ ఉండేవారు.^[12]

జీవితాంతం తనను బాధపెట్టిన ఆస్తమా వలన వికలత్వంతో బాధపడినప్పటికీ, ఆయన ఒక అథ్లెట్గా రాణించారు, ఈత, సాకర్, గోల్ఫ్, షూటింగ్లతో ఆనందించే వారు; "అలుపులేని" సైక్లిస్ట్ గా కూడా తయారయ్యారు.^[13][14] ఆయన ఆసక్తిగల రగ్బీ యూనియన్ ఆటగాడు, బ్యూనస్ ఎయిర్స్ విశ్వవిద్యాలయ మొదటి XVలో ఫ్లయ్-హాఫ్ వద్ద ఆడేవారు.^[15] ఆయన రగ్బీ ఆట ఆయనకు "ఫ్యూసర్" అనే మారుపేరు సంపాదించి పెట్టింది.^[16] అతని పాఠశాల సహాధ్యాయులు అతనిని "చాంచో" ("పంది") అనే మారుపేరుతో పిలిచేవారు, ఎందుకంటే ఆయన అరుదుగా స్నానం చేసేవాడు. వారం ఒకే చొక్కా ధరించేవారు.

గువేరా తన తండ్రినుండి చెస్ఆటను నేర్చుకొని 12 సంవత్సరాల వయసునుండే స్థానిక పోటీలలో ఆడటం ప్రారంభించారు. యుక్త వయసులోనూ, జీవితాంతం ఆయన కవిత్వం పట్ల భవోద్వేగాలు కలిగి ఉండేవారు,

ఆయనకు వయసువచ్చిన తరువాత, లాటిన్ అమెరికన్ రచయితలు హొరాసియో క్విరోగా, సిరో అలేగ్రియ, జోర్గ్ ఇకాజా, రుబెన్ డారియో, మిగయూల్ అస్తురిఅస్ ల రచనలలో ఆసక్తిని పెంచుకున్నారు.^[17] వీరిలో అనేకమంది రచయితల భావనలను ఆయన తన స్వంతదస్తూరి నోటుపుస్తకాలలో భావనలుగా, ప్రభావవంతమైన మేధావుల తత్వవిచారాలుగా జాబితాలు వ్రాసుకున్నారు. వీటిలో బుద్ధ, అరిస్టాటిల్ యొక్క విశ్లేషనాత్మక వర్ణనలతోపాటు, ప్రేమ, దేశభక్తి గురించి బెర్ట్రాండ్ రస్సెల్, సంఘం గురించి జాక్ లండన్, మరణభావన గురించి నీట్జే ఉన్నారు. సిగ్మండ్ ఫ్రాయిడ్ యొక్క భావనలు ఆయనను ఆకర్షించాయి.^[17] పాఠశాలలో ఆయన అభిమాన విషయాలుగా తత్వశాస్త్రం, గణితం, ఇంజనీరింగ్, రాజనీతి శాస్త్రం, సమాజ శాస్త్రం, చరిత్ర, పురాతత్వ శాస్త్రం ఉన్నాయి.^[18][19]

మోటర్ సైకిల్ యాత్ర

[మార్చు]

లో గువేరా వైద్యశాస్త్రాన్ని అభ్యసించడానికి బ్యూనస్ యెయిర్స్ విశ్వవిద్యాలయంలో ప్రవేశించాడు. లో తన స్నేహితుడు అల్బెర్టో గ్రనాడోతో కలిసి మోటర్ సైకిల్ పై దక్షిణఅమెరికా అంతా సంచరించడానికి చదువు నుండి ఒక సంవత్సరం తప్పుకున్నారు, దీని అంతిమఉద్దేశ్యం పెరులోఅమెజాన్ నది ఒడ్డునగల సాన్ పాబ్లో కుష్టువ్యాధి గ్రస్తుల ఆశ్రమంలో కొన్నివారాలు స్వచ్చందంగా సేవచేయడం. అండీస్ లోగల మాచు పిచ్చుకు వెళుతున్నపుడు, దూర గ్రామీణ ప్రాంతాలలో అణగద్రొక్కుతున్న పేదరికాన్నిచూసి ఆయన చలించిపోయారు, ఈప్రాంతంలో రైతుకూలీలు ధనికభూస్వాముల స్వంతమైన చిన్నకమతాలలో పనిచేసేవారు.^[20] తరువాత తన ప్రయాణంలో, గువేరా కుష్టు వ్యాధిగ్రస్తుల ఆశ్రమంలోని సహోదరత్వంతో ప్రత్యేకంగా ప్రభావితులయ్యారు.^[20] గువేరా ఈయాత్రలో తన అనుభవాలను రచించేందుకు తీసుకువెళ్ళిన నోట్స్ పేరు ది మోటర్ సైకిల్ డైరీస్ , తరువాత అది న్యూ యార్క్ టైమ్స్ అధికంగా-అమ్ముడైన పుస్తకాలలో నిలిచింది,^[21] అదేపేరుతో లో పురస్కారం-పొందిన చిత్రం తీయబడింది.

ఈయాత్ర ముగిసేనాటికి, ఆయన లాటిన్అమెరికాను భిన్నదేశాల కలయికగా కాక ఖండం-వంటి స్వతంత్రవ్యూహం కల ఒకే ప్రాంతంగా ఉండవలసిఉందని అనుకున్నాడు. అర్జెంటీనా తిరిగివచ్చిన తరువాత, ఆయన తన అధ్యయనాన్ని పూర్తిచేసి జూన్ లో వైద్యపట్టా పొందారు, ఇది ఆయనను అధికారికంగా "Dr. ఏర్నెస్టో గువేరా"గా మార్చింది.^[22][23] గువేరా తన లాటిన్అమెరికా పర్యటనల వలన, తనకు పేదరికం, ఆకలి, వ్యాధులతో" దగ్గరి సంబంధం ఏర్పడిందని తెలిపారు వాటితోపాటు "డబ్బు లేకపోవడం వలన ఒకబిడ్డకు చికిత్స చేయించలేకపోవడం", "నిరంతర ఆకలి, శిక్షల వలన మూర్చపోవడం" వంటి వాటితో "కొడుకును కోల్పోవడం ఒక అప్రధానమైన యాదృచ్చికం"గా తండ్రిభావించడం చూసారు. ఈఅనుభవాలే తనను "ఈ ప్రజలకు సేవ" చేయడానికి ఒప్పించి, వైద్యరంగాన్ని వదలడానికి, సాయుధ రాజకీయ పోరాటరంగాన్ని పరిశీలించడానికి కారణంగా గువేరా చూపారు.^[24]

గ్వాటెమాల, అర్బెంజ్, యునైటెడ్ ఫ్రూట్ కంపెనీ

[మార్చు]

జూలై 7, న గువేరా తిరిగి బొలివియా, పెరు, ఈక్వెడార్, పనామా, కోస్టారికా, నికారగువా, హోండురాస్, ఎల్ సాల్వడార్లకు బయలుదేరారు. డిసెంబరు 10, న, గ్వాటెమాలాకు బయలుదేరే ముందు, గువేరా తన పినతల్లి బెట్రిజ్ కు సాన్ జోస్, కోస్టారికా నుండి ఒక సందేశం తెచ్చారు. ఈ ఉత్తరంలో గువేరా యునైటెడ్ ఫ్రూట్ కంపెనీ యొక్క పెట్టుబడిధారీ ఆలోచనలు ప్రయత్నాలు ఎంత భయంకరమైనవో తెలియచేసిందని చెప్పారు.^[25] ఆ నెలలో గువేరా గ్వాటెమాలా వచ్చారు, అక్కడ అధ్యక్షుడు జకబో అర్బెంజ్ గుజ్మన్ ప్రజాస్వామ్యబద్ధంగా ఎన్నికైన ప్రభుత్వానికి నాయకత్వం వహిస్తూ, భూ సంస్కరణలు, ఇతర యత్నాల ద్వారా, లాటిఫన్డియ వ్యవస్థను అంతమొందించడానికి ప్రయత్నిస్తున్నారు. దీనిని నెరవేర్చడానికి, అధ్యక్షుడు అర్బెంజ్ ఒక పెద్ద భూసంస్కరణ కార్యక్రమ చట్టం చేసారు, దానివలన సాగుచేయని పెద్ద భూకమతాలు చట్టబద్ధంగా స్వాధీనపరచుకొంటారు, భూమిలేని రైతుకూలీలకు పునఃపంపిణీ చేస్తారు. అతిపెద్ద భూస్వాములు ఈ సంస్కరణల వలన బాగా బాధపడ్డారు. యునైటెడ్ ఫ్రూట్ కంపెనీ, దానినుండి అర్బెంజ్ ప్రభుత్వం అప్పటికే 25, ఎకరాల సాగుచేయని భూమిని స్వాధీనం చేసుకుంది.^[26] ఆదేశం ముందుకు వెళుతున్న మార్గంతో తృప్తిచెంది గువేరా గ్వాటెమాలాలో స్థిరపడాలని నిశ్చయించారు అందువలన తాను పరిపూర్ణతచెంది నిజమైన ఉద్యమకారుడిగా తయారవడానికి అవసరమైన నైపుణ్యాన్ని పొందవచ్చు అని భావించారు.^[27]

గ్వాటెమాలా నగరంలో గువేరా హిల్డా గడియా అకోస్టా, అనే పెరు దేశపు ఆర్థికవేత్తను కలిసారు ఆమె వామపక్షాల వాది. రాజకీయాలతో మంచిసంబంధాలు కలిగి ఉన్నారు. ఆమె గువేరాకు అర్బెంజ్ ప్రభుత్వం లోని అనేకమంది ఉన్నత-స్థాయి అధికారులను పరిచయం చేసారు. గువేరా అప్పుడు శాంటియాగో డి క్యూబాలోని మొన్కాడ బారక్స్ పై జూలై 26, నాటి దాడి ద్వారా జతకలిసిన క్యూబా దేశ బహిష్క్రుతులతో సంబంధం ఏర్పరచుకున్నారు.^[28] సాధారణంగా మాటల నడుమ ఖాళీని పూరించడానికి వాడే "ఏ" లేదా "పాల్" తో వాడే అర్జంటినా చిన్న అక్షరం చే ని ఆయ్నతరచుగా ఉపయోగించడం వలన తన మారుపేరు "చే" ని పొందారు.^[29]

వైద్యశాలలో జూనియర్ వైద్యుడిగా పనిచేయాలనే గువేరా ప్రయత్నాలు విజయవంతం కాలేదు, ఆయన ఆర్ధిక పరిస్థితి తరచూ అనిశ్చితంగా ఉండేది. మే 15, లో స్కోడా అనే నౌక నిండా సైనిక, తేలికపాటి యుద్ధఆయుధాలు కమ్యూనిస్ట్ చేకోస్లోవకియా నుండి ప్యూర్టో బరియోస్ ద్వారా అర్బెంజ్ ప్రభుత్వానికి వచ్చాయి.^[30][31] దీనిఫలితంగా, U.S. CIA సైన్యం దేశాన్ని ముట్టడించి కార్లోస్ కేస్టిల్లో అర్మాస్ యొక్క నియంతృత్వాన్ని ఏర్పరిచింది.^[27] గువేరా, అర్బెంజ్ తరఫున పోరాడడానికి ఆసక్తిని చూపారు, ఆకార్యక్రమం కొరకు కమ్యూనిస్ట్ యువత ఏర్పాటుచేసిన మిలీషియాలో చేరారు, కానీ బృందంయొక్క నిశ్చలత్వంతో విసుగుచెంది, వెంటనే ఆయన వైద్యవిధులలో తిరిగిచేరారు. అధికారాన్ని కూలద్రోసినపుడు ఆయన వెంటనే పోరుకు సిద్ధమయ్యారు, కానీ అర్బెంజ్ మెక్సికన్ రాయబారకార్యాలయంలో రక్షణపొంది తన విదేశీమద్దతుదారులను దేశం విడిచివెళ్ళవలసిందిగా చెప్పారు. విద్రోహాన్ని ఎదిరించవలసిందిగా గువేరా అనేకపర్యాయాలు చేసిన విజ్ఞప్తులను విద్రోహ అనుకూలురు గుర్తించారు, ఆయనను చంపాలని గుర్తించారు.^[32] హిల్డ గడియ నిర్బంధం తరువాత, గువేరా అర్జెంటీనా రాయబార కార్యాలయంలో రక్షణకోరారు, కొన్ని వారాల తరువాత సురక్షిత-నడవడి పాస్ పొందే వరకూ అక్కడే ఉండి తరువాత మెక్సికోకు ప్రయాణమయ్యారు.^[33] ఆయన గడియాను మెక్సికోలో సెప్టెంబర్ లో వివాహం చేసుకున్నారు.^[34]

మెక్సికో నగరం, సన్నాహాలు

[మార్చు]

గువేరా సెప్టెంబరు ప్రారంభంలో మెక్సికో నగరం చేరారు, జనరల్ హాస్పిటల్లోని అలెర్జీ విభాగంలో పనిచేసారు. దీనితో పాటు నేషనల్ అటానమస్ యూనివర్సిటీ అఫ్ మెక్సికోలో వైద్యంపై ఉపన్యాసాలు ఇచ్చారు, లాటిన న్యూస్ ఏజెన్సీకి వార్తా ఛాయాచిత్రకారుడిగా పనిచేసారు.^[35] తన మొదటి భార్య హిల్డా తన జ్ఞాపకాలు మై లైఫ్ విత్ చేలో వ్రాస్తూ, కొంత కాలానికి, గువేరా ఆఫ్రికాలో వైద్యుడిగా వెళ్లాలని భావించారు, తన చుట్టూ ఉన్న పేదరికంపట్ల తీవ్రంగా బాధపడుతూ ఉండేవారని పేర్కొన్నారు.^[36]

ఈకాలంలో తాను గ్వాటెమాలాలో కలుసుకున్న నికో లోపెజ్, ఇతర క్యూబన్ బహిష్కృతనాయకులతో స్నేహం పునరిద్ధరించుకున్నారు. జూన్ లో లోపెజ్ ఆయనను రౌల్ కాస్ట్రోకు పరిచయం చేసారు. తరువాత ఆయన తన అన్న, ఫైడల్ కాస్ట్రోకు పరిచయం చేసాడు, ఈయన 26 జూలై పోరాటం ప్రారంభించిన విప్లవవీరుడు, ఫుల్గేన్సియో బాటిస్టా యొక్క నియంతృత్వాన్ని ధ్వంసం చేయడానికి పధక రచన చేస్తున్నారు. కాస్ట్రోతో ఆయన దీర్ఘసమావేశం జరిగినరోజు రాత్రి, గువేరా తాను వెదకుతున్నది క్యూబన్ కారణం కొరకేనని చెప్పారు, అదేరోజు 26J ఉద్యమసభ్యునిగా సంతకంచేసారు.^[37]

గువేరా వారిదళ పోరాట వైద్యునిగా ఉండాలని అనుకున్నప్పటికీ, ఇతర పోరాట సభ్యులతో కలసి సైనికశిక్షణ కార్యక్రమాలలో పాల్గొన్నారు. గెరిల్లా యుద్ధతంత్రం యొక్క దెబ్బతీసి పారిపోయే వ్యూహరచన శిక్షణయొక్క ముఖ్యభాగంగా అది. గువేరా ఇతరులు కఠినమైన 15 గంటల నడకను పర్వతాలమీద, నదులను దాటి, దట్టమైన అడవులగుండా, అకస్మాత్తుగా దాడిచేసి మరలా త్వరగా తిరిగి వెనుకకు వచ్చే పద్ధతులను నేర్చుకుంటూ, పరిపూర్ణత పొందడానికి వెళ్లారు. శిక్షణ పొందినవారిలో ప్రారంభం నుండి గువేరా అల్బెర్టో భయాస్ కు ఇష్టమైన వాడిగా ఉండేవారు, పెట్టిన అన్నిపరీక్షలలో అత్యధిక నమోదులు సాధించేవారు.^[38] శిక్షణ చివరిలో, శిక్షకుడు కల్నల్ బాయో ఆయనను "అందరిలోకి ఉత్తమ గెరిల్లా"గా పేర్కొన్నారు.^[39]

క్యూబన్ విప్లవము

[మార్చు]

కాస్ట్రో యొక్క విప్లవ ప్రణాళికలో మొదటి అడుగు మెక్సికో నుండి గ్రాన్మా, అనే పాత, కారుతున్న చిన్న యుద్ధనౌక ద్వారా క్యూబాపై దాడిచేయడం. వారు నవంబర్ 25, న క్యూబాకు బయలుదేరారు. దిగగానే బాటిస్టా సైన్యంచే ముట్టడించబడి, 82 మందిలో ఎక్కువమంది దాడిలో చంపబడ్డారు లేదా బంధింపబడి తరువాత ఉరితీయబడ్డారు; కేవలం 22 మందిమాత్రమే మిగిలారు.^[40] ఈక్రూరమైన ముఖాముఖి సమయంలోనే తాను వైద్యసేవలు పక్కనపెట్టి, పారిపోతున్న ఒక సైనికుడు వదలిపెట్టిన ఆయుధాల పెట్టెను అందుకున్నానని గువేరా వ్రాసారు, వైద్యునినుండి పోరాటకునిగా అంతిమంగా ఆయన మార్పుని ప్రతీకాత్మకంగా సూచిస్తుంది.

యుద్ధం కొనసాగడంతో, గువేరా తిరుగుబాటు సైన్యంలో అంతర్భాగంగా మారారు, "కాస్ట్రోను సామర్ధ్యం, దౌత్యం, శాంతిలతో తృప్తిపరచారు."^[41] గువేరా గ్రనేడ్లను తయారుచేయడానికి కార్మాగారాలను స్థాపించారు, బ్రెడ్ తయారు చేసుకొనే ఒవెన్లను తయారుచేసారు, కొత్తగా సైన్యంలో చేర్పించుకున్న వారికి వ్యూహాలు బోధించారు, నిరక్షరాస్యులైన రైతుకూలీలకు చదవడం, వ్రాయడం నేర్పించారు.^[41] అంతేకాక, గువేరా ఆరోగ్యశాలలను స్థాపించారు, సైనిక వ్యూహాలు నేర్పడానికి సృజనాత్మక సమావేశాలు ఏర్పాటుచేసారు, సమాచారవ్యాప్తికి వార్తాపత్రికను నడిపారు.^[42] మూడు సంవత్సరాల తరువాత టైమ్ మాగజైన్ ఈయనకు&#;: "కాస్ట్రో యొక్క మెదడు" అని బిరుదునిచ్చింది, ఫీడెల్ కాస్ట్రో ఈసమయంలో ఆయనను రెండవసైనికదళ కమండంట్ (కమాండర్)ను చేసారు.^[41]

ఫీడెల్ కాస్ట్రో స్థాయికలిగిన ఏకైక కమాన్డంట్ అయిన గువేరా తీవ్రమైన కఠినక్రమశిక్షణ కోరేవారు. అది లోపించినవారిని సంకోచంలేకుండా కాల్చేవారు. అయోగ్యులు మోసగాళ్ళుగా శిక్షించబడేవారు, AWOL కు వెళ్లాలనుకునే వారిని వెదకిపట్టుకోవడానికి కార్యనిర్వాహక బృందాలను పంపుతారని గువేరా గురించి అనుకొనేవారు.^[43] ఫలితంగా, గువేరా కర్కశత్వం, నిర్దయతో భయపడేటట్లు తయారయ్యారు.^[44] గెరిల్లా ప్రచారంలో, అనేకమందిని సమాచారకులు, (ఉద్యమాన్ని) వదలివేసినవారు లేదా వేగులుగా భావించి తరచూచేసిన శీఘ్ర ఉరితీతలకు గువేరా కూడా బాధ్యుడు.^[45]

గువేరా సైనికుల్పై తీవ్రస్వభావాన్ని చూపించినప్పటికీ, తనను తాను సైనికులకు ఒక ఉపాధ్యాయుడిగా కూడా భావించేవారు, .^[46] అతని సేనాధికారి ఫిడల్ కాస్ట్రో గువేరాను తెలివితేటలు, ధైర్యంగలవానిగా, "తన జట్టుపై గొప్ప నైతిక అధికారం" గల శ్రేష్టమైన నాయకునిగా వర్ణించారు.^[47]గువేరా యొక్క బాల్య స్నేహితుడు, జోఎల్ ఇగ్లేశియాస్, అటువంటి చర్యల గురించి తన డైరీలో, గువేరా పోరాటప్రవర్తన శత్రువులనుండి కూడా మెప్పుపొందిందని పేర్కొన్నారు. ఇగ్లేశియాస్ పోరాటంలో తాను గాయపడ్డ అటువంటి ఒకసందర్భాన్ని గుర్తుచేసుకుంటూ, "చే,నా వద్దకు పరిగెత్తుకు వచ్చాడు, తూటాలను ఎదిరిస్తూ, నన్ను తనభుజంమీద వేసుకున్నాడు, అక్కడ నుండి బయటకు తీసుకువచ్చాడు. కావలి వాళ్ళు అతనిపై కాల్పులు జరుపలేద. ప్రమాదాన్ని లెక్క చేయకుండా బెల్ట్ లో తుపాకీ దోపుకొని అతను పరుగెత్తడం, వారిపై గొప్పప్రభావం చూపిందని వారు తరువాత నాతో చెప్పారు, వారు చే గొవేరాను కాల్చే ధైర్యం చేయలేకపోయారు."^[48]

ఫిబ్రవరి లో రహస్య రేడియో స్టేషను రేడియో రేబెల్దే ఏర్పాటుకు గువేరా ముఖ్యకారణం, ఇది క్యూబన్ ప్రజలకు 26జూలై ఉద్యమవార్తలను ప్రసారంచేస్తుంది, ద్వీపంలో పెరుగుతున్న విప్లవదళాల మధ్య సమాచారానికి రేడియో టెలిఫోన్ ఏర్పాటుచేశారు. గ్వాటేమాలలో జకబో అర్బెంజ్ గుజ్మన్ ప్రభుత్వాన్ని పదవినుండి తొలగించడంలో CIA ఇచ్చిన రేడియో సామర్ధ్యాన్ని గమనించిన గువేరా స్టేషను నిర్మాణానికి పూనుకున్నారు.^[49]

జూలై చివరిలో లాస్ మెర్సిడెస్ యుద్ధంలో కాస్ట్రో యొక్క సైన్యాన్ని చుట్టుముట్టి అంతమొందించే ప్రణాళికతో బాటిస్టా యొక్క సైనికదళ నాయకుడు కాన్టిల్లో తన 1, మంది సైన్యంతో వచ్చినపుడు గువేరా తన సైన్యంతో వారిని నిలువరించడంలో కీలకపాత్ర వహించారు. కొన్నిసంవత్సరాల తరువాత, యునైటెడ్ స్టేట్స్ మరైన్ కార్ప్స్ యొక్క మేజర్ లారీ బాక్మాన్, ఈయుద్ధంలో చే యొక్క వ్యూహాత్మక గుణాన్ని గొప్పగా మెచ్చుకున్నాడు.^[50] ఈసమయానికి బాటిస్టా సైన్యంపై దాడిచేసి పారిపోయే వ్యూహాల నాయకత్వంలో గువేరా కూడా "అనుభవంగల" నాయకుడిగా ఎదిగారు, వారిసైన్యం తిరిగి దాడిచేసేలోగా పల్లెప్రాంతాల్లోకి కనుమరుగయ్యేవారు.^[51]

యుద్ధం పొడిగించడం వలన, పశ్చిమంలో హవానావైపు పంపే కొత్తసైన్యదళానికి గువేరా నాయకత్వం వహించారు. కాలినడకన ప్రయాణిస్తూ, ఆకస్మికదాడిని తప్పించుకునేందుకు గువేరా 7 వారాల కష్టసాధ్యమైన ప్రయాణాన్ని రాత్రివేళల్లో కొనసాగించారు, తరచూ కొన్నిరోజులపాటు ఆహారం ఉండేదికాదు.^[52] డిసెంబరు అంతిమదినాల్లో, గువేరా యొక్క కార్యక్రమం లాస్ విల్లాస్ ప్రావిన్స్ తో ద్వీపాన్ని సగానికి విభజించడంగా ఉండేది. కొద్దిరోజుల వ్యవధిలోనే ఆయన సాధించిన "ఘనమైన వ్యూహాత్మక విజయాల" పరంపరలో ఆయన ప్రావిన్స్ రాజధాని అయిన సాంటా క్లారా తప్ప మిగిలిన భాగాన్నంతా స్వాధీనంచేసుకున్నారు.^[52] గువేరా అప్పుడు తన "ఆత్మాహుతి దళాన్ని" శాంటా క్లారాపై దాడికి నిర్దేశించారు, అది పోరాటం యొక్క అంతిమ నిర్ణయాత్మక విజయమయ్యింది.^[53][54]శాంటా క్లారా యుద్ధం జరగడానికి ఆరువారాల ముందు ఆయన మనుషులు అనేకసార్లు చుట్టుముట్టబడ్డారు, తుపాకులు లాక్కోవడం, పారిపోవడం జరిగింది. బలీయమైన వ్యతిరేకతలు, సంఖ్యా పరంగా తక్కువ ఉన్నప్పటికీ చివరకు చే విజయంసాధించడం, పరిశీలకుల దృష్టిలో "ఆధునిక యుద్ధతంత్రం యొక్క అసాధారణమైన బలంలేని సైనికప్రయాణం."^[55]

నూతనసంవత్సర సాయంకాలం గువేరా యొక్క సైనికదళం శాంటా క్లారాను లోబరచుకుందని ముందుగా రేడియో రేబెల్దే ప్రసారం చేసింది. ఒక దశలో పోరాటంలో గువేరా యొక్క మరణవార్తను అందించిన భారీ నియంత్రణలో నున్న జాతీయ వార్తామాధ్యమ నివేదికను ఇది ఖండించింది. తెల్లవారుఝాము 3 గంటలకు జనవరి 1, న తన సైనికాధికారులు గువేరాతో ప్రత్యేక శాంతిచర్చలు జరుపుతున్నారని తెలుసుకొని, ఫుల్జెన్సియో బాటిస్టా హవానాలో విమానమెక్కి డొమినికన్ రిపబ్లిక్కు, తాను పోగుచేసిన "లంచాల ద్వారా, చెల్లింపుల ద్వారా $ ,, పైన ఉన్నఅదృష్టాన్ని" కూడా తనతోపాటు తరలించారు.^[56] మరుసటిరోజు జనవరి 2 న, గువేరా అంతిమంగా శాసనసభను లోబరుచుకోవడానికి హవానాలో ప్రవేశించారు.^[57] ఫిడల్ కాస్ట్రో రావడానికి మరొక ఆరురోజుల సమయం తీసుకున్నారు, జనవరి8, న హవానాలోనికి విజయవంతంగా ప్రవేశించడానికి ముందు అనేక పెద్ద నగరాలలో మద్దతను కూడదీసుకొనుటకు ఆగారు.

ఫిబ్రవరిలో, విప్లవ ప్రభుత్వం గువేరాను విజయంలో ఆయన పాత్రనుగుర్తిస్తూ "జన్మతః క్యూబా పౌరుడు" అని ప్రకటించింది.^[58] జనవరి చివరిలో హిల్డ గడియా క్యూబా వచ్చినపుడు, గువేరా తాను మరొకమహిళతో ఉన్నట్లు ఆమెకు తెలిపారు, వారిద్దరూ విడాకులకు ఒప్పుకున్నారు,^[59] అవి మే 22న పూర్తయ్యాయి.^[60] జూన్2, న ఆయన అలేడ మార్చిను వివాహంచేసుకున్నారు, క్యూబాలో-జన్మించిన 26 జూలై పోరాటసభ్యురాలైన ఈమెతో ఆయన చివరినుండి కలిసి జీవిస్తున్నారు.^[61]

లా కాబన, భూ సంస్కరణ, అక్షరాస్యత

[మార్చు]

బాటిస్టా యొక్క నియంతృత్వానికి వ్యతిరేకంగా జరిగిన తిరుగుబాటులో, ఫిడల్ కాస్ట్రో నాయకత్వంలోని తిరుగుబాటుదళం స్వతంత్ర్యం సాధించిన భాగాలలో 19 శతాబ్దపు శిక్షాస్మృతిని ప్రవేశపెట్టారు ఇది సాధారణంగా లీ దే లా సిఎర్రగా పిలువబడుతుంది.^[62] ఈచట్టంప్రకారం నియంతృత్వం లేదా తిరుగుబాటు ఎవరు జరిపించినా మరణదండన విధించబడుతుంది. లో, విప్లవప్రభుత్వం దీనిని రిపబ్లిక్ మొత్తానికి అన్వయించింది, తాను యుద్ధనేరస్థులుగా పరిగణించినవారిని విప్లవంతరువాత బంధించి ఉరితీసింది. క్యూబన్ న్యాయ మంత్రిత్వశాఖ ప్రకారం, అధికశాతం ప్రజలు ఈతరువాత పొడిగింపుకు మద్దతునిచ్చారు, ఇదేపద్ధతిని రెండవప్రపంచయుద్ధం తరువాత మిత్ర దేశాలు నిర్వహించిన నురేమ్బెర్గ్ ట్రైల్స్ లో కూడా అనుసరించారు.^[63] ఈప్రణాళికలో కొంతభాగాన్ని అమలుపరచడానికి కాస్ట్రో, గువేరా పేరును లా కాబాన కోట జైలుకు ఐదునెలల కాలానికి (జనవరి2 నుండి జూన్ 12, )సైనికాధికారిగా ప్రతిపాదించారు

"విప్లవ న్యాయం", సాధించడంతో పాటు గువేరా యొక్క మరొక ముఖ్య ఆరంభవేదిక వ్యవసాయ భూసంస్కరణ. జనవరి 27, పోరాటంలో విజయం సాధించిన వెంటనే గువేరా తన అత్యంత ముఖ్యమైన ఉపన్యాసాలలో "తిరుగుబాటు సైన్యం యొక్క సామ్యవాద భావాల" గురించి మాట్లాడారు. ఈ ఉపన్యాసంలో, ఆయన క్యూబన్ నూతన ప్రభుత్వం యొక్క ముఖ్యఆలోచన "భూమి పునఃపంపిణీ ద్వారా సాధించగలిగే సామాజికన్యాయం" అని ప్రకటించారు.^[64] కొన్నినెలల తరువాత మే 17 న గువేరాచే ఆలోచింపబడి రూపొందింపబడిన వ్యవసాయ సంస్కరణల చట్టం అమలులోకి వచ్చింది, అన్ని వ్యవసాయ భూములకు 1, ఎకరాల పరిమితి విధించబడింది. ఈ పరిమితిని దాటిన కమతాలు ప్రభుత్వంచే తీసుకోనబడి పేదరైతులకు 67 ఎకరాల భాగాలుగా పునఃపంపిణీ చేయబడతాయి లేదా ప్రభుత్వంచే కమ్యూన్లుగా నడుపబడతాయి.^[65] ఈ చట్టం చెరకు తోటలను విదేశీయులు స్వంతం చేసుకోరాదని నిర్దేశించింది.^[66]

సెప్టెంబరు లో క్యూబా తిరిగి వచ్చినపుడు కాస్ట్రో ఎక్కువ రాజకీయఅధికారం కలిగిఉన్నాడు. ప్రభుత్వం, భూమి వ్యవసాయసంస్కరణల చట్టం ప్రకారం భూమిని స్వాధీనం చేసుకోవడం మొదలు పెట్టింది, కానీ తక్కువవడ్డీ పత్రాలకు బదులు, భూస్వాములకు పరిహారం చెల్లించడంలో పరిమితులను చూపింది, ఇది U.S.ను జాగరూకతతో ఉండేటట్లుగా చేసింది. ఈసమయంలో బాధితులైన కామాగేకి చెందిన సంపన్నులైన పశుపోషణదారులు భూమి పునఃపంపిణీకి వ్యతిరేకంగా ఉద్యమం చేపట్టారు,

భూ సంస్కరణలతో పాటు, దేశం పురోభివృద్ధికై ప్రాధమిక రంగాలలో ఒకటిగా అక్షరాస్యతపై దృష్టిపెట్టారు. కి ముందు క్యూబాలో అధికారిక అక్షరాస్యత రేటు &#;% మధ్య ఉండేది, గ్రామీణప్రాంతాలలో విద్యాసౌకర్యాలు, బోధకులు లేకపోవడం దీనికి ముఖ్య కారణం.^[68] దీనిఫలితంగా, గువేరా ఉత్తర్వులతో క్యూబా ప్రభుత్వం ని "విద్యా సంవత్సరం"గా ప్రకటించింది, గ్రామీణ ప్రాంతాలలో బడులను నిర్మించడానికి, కొత్త ఉపాధ్యాయులను తయారు చేయడానికి, ముఖ్యంగా నిరక్షరాస్యులైన గుజిరోస్ కు (రైతు కూలీలకు) చదవడం, వ్రాయడం నేర్పడానికి "అక్షరాస్యత పటాలాలను" పంపింది. గువేరా యొక్క తరువాత ఆర్థికయత్నాలవలెకాక, ఈ ఉద్యమం "చెప్పుకోదగిన విజయాన్ని" సాధించింది.^[68] ఈ ఉద్యమం పూర్తయేనాటికి , పెద్దలు చదవడం, వ్రాయడం నేర్చుకున్నారు, దీనితో జాతీయ అక్షరాస్యతరేటు 96&#;% నికి పెరిగింది.^[68]

"నూతన వ్యక్తి", బే ఆఫ్ పిగ్స్ క్షిపణి సంక్షోభం

[మార్చు]

నేషనల్ బ్యాంకుకు అధ్యక్షునిగా ఉండటం వలన గువేరా పరిశ్రమలశాఖతో పాటుగా ఆర్థికమంత్రిగా కూడా అదనపుహోదా లభించింది, ఇది చేను అతని అధికారంలో అత్యున్నత స్థాయికి తీసుకొని వెళ్లి క్యూబా ఆర్థికవ్యవస్థలో అతనిని "సిసలైన జార్"గా నిలిపింది.^[69]

అతని నూతన హోదా ఫలితంగా, క్యూబన్ కరెన్సీపై సాంప్రదాయం ప్రకారం సంతకం చేయవలసి వచ్చింది. అయితే, హుందా అయిన తన పూర్తి పేరును ఉపయోగించకుండా అతను బిల్లుమీద కేవలం "చే " అని మాత్రమే సంతకంచేసేవాడు.^[70] ఈప్రతీకాత్మక చర్య ద్వారా, ధనము, అది తెచ్చే అంతరాలకు దూరంగాఉండాలనే గువేరా యొక్క తత్వం క్యూబా ఆర్థికరంగంలోని చాల మందిని ఆందోళనకు గురిచేసింది.^[70] గువేరా దీర్ఘకాలమిత్రుడు రికార్డో రోజో ఈవిధంగా స్పందించారు "బిల్లులపై చే అని సంతకం చేసిన రోజునుండి, (అతను) ధనము పవిత్రమైనదనే నమ్మకం యొక్క పునాదులపై దెబ్బతీసాడు."^[17]

గువేరా అభిప్రాయంప్రకారం అతను అసహ్యించుకునేపెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థల వ్యక్తుల యొక్క లక్షణమైన అహంకారము, స్వార్ధాలను]క్యూబా యొక్క నూతనవ్యక్తి అధిగమించగలిగేవాడిగా ఉండాలి.^[72] "అభివృద్ధి యొక్క ఈ నూతనపద్ధతిని గువేరా ఈవిధంగా వివరించారు:

"There is a great difference between free-enterprise development stomach revolutionary development. In one of them, wealth review concentrated in the hands of a fortunate not many, the friends of the government, the best wheeler-dealers. In the other, wealth is the people’s patrimony."^[73]

వ్యక్తికి, సమూహానికి సంతులనం చేయడానికి మరొకప్రయత్నం స్వచ్చందంగా పనిచేయడం, తీవ్రప్రయత్నంగా గువేరా నమ్మారు. దీనికి తానే ఒక ఉదాహరణగానిలిచి అతను తనమంత్రిత్వశాఖలో అవిశ్రాంతంగా పనిచేయడమేగాక నిర్మాణంలోను ఇంకా సెలవురోజులలో చెరకునరకడం ద్వారా ఆచరించి చూపేవారు.^[74] ఏకథాటిగా 36 గంటలు పనిచేయడం, అర్ధరాత్రి తరువాత కూడా సమావేశాలను ఏర్పాటుచేయడం, పనిచేస్తూనే భుజించడం జరిగేవి.^[72] గువేరా యొక్క ఈ ప్రవర్తన అతను ప్రవచించిన నూతన కార్యక్రమమైన నైతిక ప్రతిఫలాలను అందించడానికి తగినట్లుగా ఉండేది, దీనివలన ప్రతికార్మికుడు తన వాటాకు నిర్దేశించిన విధంగా వస్తువులను ఉత్పత్తిచేయవలసి ఉంటుంది. ఏదేమైనా, గువేరా నిషేధించిన చెల్లింపుల పెరుగుదలకు బదులుగా, వారి వాటాకు మించిన కార్మికులకు కేవలం ప్రశంసాపత్రం అందుకుంటారు, తమ వాటాను పూర్తి చేయని కార్మికుల చెల్లింపులో కోత విధించబడుతుంది.^[72] ప్రేరణ, పని గురించి తన వ్యక్తిగత తత్వాన్ని గువేరా నిర్మొహమాటంగా సమర్ధించుకునేవారు, దానిని గురించి:

"This is not a matter lay out how many pounds of meat one might emerging able to eat, or how many times smart year someone can go to the beach, strive for how many ornaments from abroad one might credit to able to buy with his current salary. What really matters is that the individual feels go into detail complete, with much more internal richness and unnecessary more responsibility."^[75]

గువేరా యొక్క ఆర్ధిక సూత్రాలలో లాభాలు లేదా నష్టాలు ఎలా ఉన్నప్పటికీ, ఆయన కార్యక్రమాలు త్వరలోనే అపజయం పాలయ్యాయి.^[76] కార్మికులకు "నైతిక ప్రతిఫలాలను" అందించే గువేరా యొక్క కార్యక్రమం వలన ఉత్పత్తి గణనీయంగా పడిపోయింది, పనికి హాజరు కాకపోవడం విపరీతంగా పెరిగింది.^[77] గువేరా యొక్క అభిప్రాయాలు అనేకం అపజయం పాలవడం పట్ల, ఆ కాలంలో గువేరాను రెండుసార్లు ముఖాముఖీ ప్రశ్నించిన పాత్రికేయుడు I.F. స్టోన్ ఆయన "గలహాడ్ కాదు రోబ్ స్పిఎర్రే" అని వ్యాఖ్యానించారు, "ఒక భావనలో ఆయన ఎడారిలో శరణు తీసుకునే పూర్వకాలపు ఋషి అని అభిప్రాయపడ్డారు. మానవ స్వభావం జ్ఞానహీనత సంస్కరణ జరిగినపుడు మాత్రమే స్వచ్ఛమైన నమ్మకం కాపాడబడుతుంది."^[78]

ఏప్రిల్ 17, లో, బే అఫ్ పిగ్స్ దాడిలో U.S.లో శిక్షణ పొందిన మంది క్యూబన్ బహిష్కృతులు ద్వీపాన్ని ముట్టడించారు. ఈ దాడికి ఒకరోజు ముందు నౌకాదళ సామాగ్రిని తీసుకువెళుతున్న ఒక యుద్ధనౌక పినార్ డెల్ రియో పశ్చిమతీరంపై ముట్టడి చేస్తుందనే నకిలీవార్తలు రావడంతో గువేరా సైనికులతో ఆప్రాంతానికి తరలివెళ్ళడం వలన ఈపోరులో ప్రముఖపాత్ర వహించలేకపోయారు. ఏమైనప్పటికీ చరిత్రకారులు, ఆ సమయంలో క్యూబా సైనికదళాలకు నిర్దేశకుడుగా పనిచేసిన గువేరాకు ఈవిజయంలో తగినపాత్ర కల్పించారు.^[79] టాడ్ స్జుల్క్ అనే రచయిత ఈ విజయంలో గువేరాకు పాక్షిక పాత్రను ఇస్తూ:"విప్లవకారులు గెలవడానికి కారణం రివల్యూషనరీ ఆర్మ్డ్ ఫోర్సెస్ యొక్క నాయకుడిగా, యుద్ధ శిక్షణాకార్యక్రమానికి , మంది పురుషులు, స్త్రీలను సన్నద్ధం చేయడం."^[79] ఈ పన్నాగంలోనే అతని ఒరనుండి ఒక తుపాకీ పడిపోయి ప్రమాదవశాత్తు పేలడంవలన ఒకతూటా బుగ్గను రాసుకుంటూవెళ్లి అతను గాయపడ్డాడు.^[80]

ఆగస్టు లో ఉరుగ్వేలోని పుంటా డెల్ ఎస్టేలో ఆర్గనైజేషన్ అఫ్ అమెరికన్ స్టేట్స్ యొక్క ఆర్థికసమావేశంలో చే గువేరా U.S. అధ్యక్షుడు జాన్ F. కెన్నెడీకి వైట్ హౌస్ యొక్క ఒక యువకార్యదర్శి అయిన రిచర్డ్ N. గాడ్విన్ద్వారా ఒక "కృతజ్ఞతా"పత్రాన్ని పంపాడు. దీనిలో "థాంక్స్ ఫర్ ప్లయ గిరాన్(బే అఫ్ పిగ్స్) అని ఉంది. ఈముట్టడికి ముందు విప్లవం అస్థిమితంగాఉంది. ఇప్పుడు అది ఎప్పటికంటే బలోపేతమైంది."^[81] U.S.ట్రెజరీ సెక్రటరీడగ్లస్ డిల్లాన్అలయన్స్ ఫర్ ప్రోగ్రెస్ని బలపరచేప్రయత్నంలో జరిగిన సమావేశానికి ప్రతిస్పందనగా, గువేరా యునైటెడ్ స్టేట్స్ ను "ప్రజాస్వామ్య దేశం"గా చెప్పుకోవడాన్ని విరోధభావంతో ప్రతిస్పందిస్తూ అలాంటివ్యవస్థ "ఆర్ధికఅల్పసంఖ్యాకవర్గాల అధికారానికి, నల్లజాతీయుల పట్ల వివక్షతకు, కు క్లుక్స్ క్లాన్" లచే దౌర్జన్యంచేయబడే వ్యవస్థకు పొసగదని జవాబిచ్చారు.^[82] దీనికి కొనసాగింపుగా, "పీడనకు" వ్యతిరేకంగా తనఅభిప్రాయాన్ని వ్యక్తంచేస్తూ ఓపెన్హీమర్ వంటి శాస్త్రవేత్తలను వారి పదవులనుండి తొలగించి, పాల్ రోబ్సన్ వంటి అద్భుతవక్తలను సంవత్సరాలపాటు ప్రపంచానికి దూరంచేసి, నిశ్చేష్టమైన ప్రపంచపు అభిప్రాయానికి విరుద్ధంగా రోసేన్బెర్గ్స్ ను చంపించినదని చెప్పాడు."^[82] యునైటెడ్ స్టేట్స్ కి నిజమైన సంస్కరణల పట్ల ఆసక్తిలేదని పరోక్షంగా అపహాస్యం చేస్తూ గువేరా "U.S. నిపుణులు వ్యవసాయ సంస్కరణల గురించి ఎప్పుడూ మాట్లాడరు; దానికంటే వారు సురక్షిత విషయమైన నీటిసరఫరా గురించి మాట్లాడతారని వ్యంగంగా అన్నారు. ఇంకాతేలికగా చెప్పాలంటే వారు పాకీదొడ్ల విప్లవానికి సిద్ధపడుతున్నట్లుగా ఉందని అన్నారు."^[17]

సోవియట్-క్యూబా సంబంధానికి,^[83] వాస్తవరూపకర్త అయిన గువేరా, అక్టోబరు లో క్యూబా క్షిపణి సంక్షోభాన్నితొలగిస్తూ సోవియట్యొక్క అణ్వాయుధ బాలిస్టిక్ క్షిపణులను క్యూబాకు తెప్పించి ప్రపంచాన్ని అణుయుద్ధపు అంచుకి తీసుకువెళ్ళాడు.^[84] ఆసంక్షోభం ముగిసిన కొన్నివారాల తరువాత బ్రిటిష్ కమ్మ్యునిస్ట్ పత్రిక అయిన డైలీ వర్కర్కు ఇంటర్వ్యూ ఇస్తూ, సోవియట్ మోసాన్ని గ్రహించిన ఆగ్రహంలో ఉన్నగువేరా, క్షిపణులు గనుక క్యూబా అధీనంలో ఉన్నట్లయితే వాటిని తాము పేల్చేవారమనిచెప్పాడు.^[85] ఈసందర్భంలో గువేరాతో మాట్లాడిన బ్రిటిష్ ప్రతినిధి సామ్ రస్సెల్, గువేరాపట్ల తనకుకలిగిన మిశ్రమభావాలను చెపుతూ అతనిని ఒక"ఆవేశపూరిత వ్యక్తి", "నిజమైన గొప్ప మేధావి", కానీ "క్షిపణులను గురించి అతను వెళ్ళిన త్రోవలో టపాసులు పేలినాయి" అని వ్యాఖ్యానించారు.^[85] ప్రపంచపు అగ్రరాజ్యాలు (U.S. & U.S.S.R.) క్యూబాను వారి వ్యూహాలలోఒక పావుగా వాడుకున్నట్లు ఈక్షిపణిసంక్షోభం నుండి గువేరా అభిప్రాయపడ్డారు, అప్పటినుంచే అమెరికన్లను విమర్శించినపుడల్లా అంటే తరచుగా రష్యన్లను కూడా విమర్శించేవాడు.^[86]

అంతర్జాతీయ దౌత్యం

[మార్చు]

డిసెంబరు నాటికి, చే గువేరా ఒక "ప్రపంచస్థాయి విప్లవరాజనీతి వేత్తగా" ఎదిగి క్యూబా బృందానికి నాయకునిగా ఐక్యరాజ్యసమితిలో ప్రసంగించేందుకు న్యూయార్క్ నగరానికి ప్రయాణమయ్యారు.^[17] ఉద్వేగభరితమైన అతని ప్రసంగంలో దక్షిణఆఫ్రికాలో జరుగుతున్న "హింసాత్మక వర్ణవివక్ష విధానం" అదుపుచేయలేని ఐక్యరాజ్యసమితి అశక్తతను విమర్శిస్తూ, "దీనిని అదుపు చేయుటకు ఐక్యరాజ్యసమితి ఏమీ చేయలేదా?" అని ప్రశ్నించాడు.^[87] తదుపరి తమ నల్లజాతీయుల పట్ల ఐక్యరాజ్యసమితి వైఖరిని ఖండిస్తూ, ఈ విధంగా చెప్పారు:

"Those who kill their own children and discriminate daily against them as of the color of their skin; those who let the murderers of blacks remain free, guarding them, and furthermore punishing the black population thanks to they demand their legitimate rights as free rank and file — how can those who do this about themselves guardians of freedom?"^[87]

తీవ్ర కోపంతో గువేరా సెకండ్ డిక్లేరేషన్ అఫ్ హవానాను వినిపిస్తూ, లాటిన్ అమెరికాను "ఒకే ఈతిబాధల్తో ఉన్న మిలియన్ల సోదరుల కుటుంబం"గా నిర్ణయిస్తూ తన ప్రసంగాన్ని ముగించాడు.^[87] ఈ"ఇతిహాసం" ఆకలితో అలమటించే భారతీయుల చేత, భూమిలేని నిరుపేదలచేత, దోచుకోబడుతున్న కార్మికులచేత, పురోగామిశక్తుల చేత రచింపబడుతుందని ప్రకటించారు.^[87]

ఆతరువాత U.N. సముదాయంలో ఉండగా తనజీవితంపై క్యూబా దేశ బహిష్క్రుతుల చే రెండు విఫలహత్యాయత్నాలు జరిగాయని గువేరాకుతెలిసింది.^[88] మొదటిది మోల్లీ గొంజాలేస్ అవరోధాలను ఛేదించుకొని గువేరా ప్రవేశించగానే అతనిపై ఏడు-అంగుళాల వేట కత్తితో దాడి చేయడానికి ప్రయత్నించడం, తరువాత ఐక్యరాజ్య సమితి ప్రధానకార్యాలయంలో గువేరా ప్రసంగిస్తున్నపుడు గుల్లెర్మో నోవో ఈస్ట్ నదిలోని ఒక పడవ పైనుండి టైమర్తో పెల్చివేయకలిగే బజూకాతో దాడిచేయడం.^[88][89] తరువాత గువేరా ఈరెండు సంఘటనలపై స్పందిస్తూ "తుపాకీతో ఉన్న పురుషుని చేతిలోకంటే కత్తితో ఉన్న స్త్రీ చేతిలో చావడం ఉత్తమం," అని వ్యాఖ్యానిస్తూ, తన సిగార్ ను నిదానంగా వదలుతూ ఈప్రేలుడు "మొత్తం సంఘటనకు కొత్త రుచి జోడించింది" అని జతచేశారు.^[88]

డిసెంబరు 17న గువేరా పారిస్ కు బయలుదేరారు, పీపుల్స్ రిపబ్లిక్ అఫ్ చైనా, ది యునైటెడ్ అరబ్ రిపబ్లిక్ (ఈజిప్టు), అల్జీరియా, ఘనా, గినియా, మాలి, దహోమే, కాంగో-బ్రజ్జావిల్లె, టాంజానియాలలో మూడునెలల ప్రయాణానికి ఓడ ఎక్కి మధ్యలో ఐర్లాండ్, ప్రేగ్లలో ఆగారు. ఐర్లాండ్లో ఉన్నపుడు గువేరా లైంరిక్ నగరంలో సెయింట్ పాట్రిక్స్ డే ఉత్సవాలలో తన ఐరిష్ వారసత్వాన్ని స్వయంగా అంగీకరించారు.^[90] తనపర్యటన గురించి తండ్రికివ్రాస్తూ, హాస్యంతో "నేను మీపూర్వీకుల ఆకుపచ్చటి ద్వీపంలో ఉన్నాను. నాగురించి కనుగొన్నపుడు, టెలివిజన్[స్టేషను]వారు నావద్దకు వచ్చి లించ్ వారసత్వాన్ని గురించి అడిగారు, కానీ ఒకవేళ వారు గుర్రపుదొంగల వంటి వారైతే, నేను ఎక్కువచెప్పను" అని వ్రాసారు.^[91]

తన ప్రయాణంలో ఆయన ఉరుగ్వేలోని ఒక వారపత్రిక సంపాదకుడైన కార్లోస్ క్విజానోకు ఒక ఉత్తరంవ్రాసారు, ఇదే తరువాత సోషలిజం అండ్ మాన్ ఇన్ క్యూబాగా పేరు పెట్టబడింది.^[92] నూతన చేతనత్వం, పనిహోదా, వ్యక్తియొక్క పాత్రగురించి గువేరా యొక్క అభిప్రాయలు ఈపుస్తకంలో ప్రస్తావించబడ్డాయి. తన పెట్టుబడిదారీ-వ్యతిరేక భావాల వెనుకగల కారణాలనుకూడా వివరిస్తూ:

"The laws of capitalism, blind and invisible interrupt the majority, act upon the individual without monarch thinking about it. He sees only the immensity of a seemingly infinite horizon before him. Mosey is how it is painted by capitalist propagandists, who purport to draw a lesson from depiction example of Rockefeller — whether or not unsteadiness is true — about the possibilities of welfare.

The amount of poverty and suffering required get as far as the emergence of a Rockefeller, and the proportions of depravity that the accumulation of a casual of such magnitude entails, are left out delightful the picture, and it is not always doable to make the people in general see this."^[92]

అల్జీర్స్లో ఫిబ్రవరి 24, ఆఫ్రో -ఆసియన్ ^[93] ఐక్యతపై ఒక ఆర్థిక సమావేశంలో చేసిన ప్రసంగం అంతర్జాతీయవేదికపై ఆయన కనబడిన చివరి బహింరంగవేదికగా మారింది. పశ్చిమదేశాల దోపిడీతో మమేకమవడంపై నిందిస్తూ, ఆయన సామ్యవాద దేశాల నైతిక బాధ్యతను వివరించారు. సామ్రాజ్యవాదాన్ని అంతమొందించడానికి కమ్యూనిస్ట్-కూటమి దేశాలు తప్పనిసరిగా చేపట్టవలసిన అనేకచర్యలను ఆయన ప్రస్తావించారు.^[94] సోవియట్ యునియన్ (క్యూబా యొక్క ప్రాథమిక ఆర్థిక బలం) ఆవిధంగా బహిరంగంగా విమర్శించిన తరువాత, మార్చి 14న ఆయన క్యూబాకు తిరిగి వచ్చి ఫిడేల్, రౌల్ కాస్ట్రో, ఒస్వల్దో డొర్తికొస్, కార్లోస్ రాఫేల్ రోడ్రిగ్జ్ లచే హవానా విమానాశ్రయంలో యధాపూర్వక స్వాగతం అందుకున్నారు.

రెండువారాల తరువాత, లో ఆయన బహిరంగజీవితం నిండి నిష్క్రమించారు ఆ తరువాత పూర్తిగా కనిపించకుండాపోయారు. కాస్ట్రో తరువాత రెండవ అధికారకేంద్రంగా భావింప బడటంవలన, ఆయన ఉనికి ఒక పెద్ద రహస్యంగా మారింది. ఆయన పారిశ్రామికమంత్రిగా ఉన్నపుడు ప్రవేశపెట్టిన పారిశ్రామీకరణ విధానం అపజయం చెందటం, గువేరా సైనో-సోవియట్ విభేదంలో చైనా-కమ్యూనిస్ట్ అనుకూలవైఖరిని అవలంబించడం వలన సోవియట్ అధికారులు కాస్ట్రోపై ఒత్తిడితేవడం, క్యూబా యొక్క ఆర్థికఅభివృద్ధి, భావధృక్పదం గురించి గువేరా, అతివాద కాస్ట్రోకు మధ్య తీవ్రవిభేదాలు ఆయన అదృశ్యానికి అనేకకారణాలుగా చెప్పబడ్డాయి.

దస్త్రం:

దేశం యొక్క ఆర్థికవ్యవస్థ ఎక్కువగా సోవియట్ యూనియన్ పై ఆధారపడటంవలన, గువేరా యొక్క అభిప్రాయలు చైనా కమ్యూనిస్ట్ నాయకుల అభిప్రాయలు యాదృచ్ఛికంగా కలవడం క్యూబాకు మరింత సమస్యాత్మకంగా మారింది. క్యూబన్ పోరాట తోలిరోజుల నుండి, అనేకమందిచే గువేరా లాటిన్ అమెరికాలో మావోయిస్ట్ సిద్ధాంతవ్యూహకర్తగా, చైనా యొక్క "గ్రేట్ లీప్ ఫార్వర్డ్"తో పోల్చదగిన క్యూబా యొక్క త్వరిత పారిశ్రామికీకరణ ప్రణాళిక ప్రారంభకుడిగా అనేకమందిచే భావించబడతారు. కాస్ట్రో జాతికి సంబంధించి అవసరమని భావించిన సోవియట్ యూనియన్ పరిస్థితులు, సిఫారసులను గువేరా వ్యతిరేకించడం వలన కాస్ట్రో అలసిపోయారు. గువేరా దీనిని "ఏకస్వామ్య-పూర్వ" అవినీతిగా వివరించారు.^[95] ఏదేమైనా, గువేరా, కాస్ట్రో ఇద్దరూకూడా ఐక్యవేదిక భావనకు బహిరంగంగా బలపరచబడ్డారు.

క్యూబన్ మిస్సైల్ సంక్షోభం తరువాత నికితా కృశ్చెవ్ క్యూబన్ భూభాగం నుండి మిస్సైళ్ళను ఉపసంహరించుకున్నపుడు గువేరా దానిని సోవియెట్ యునియన్ ద్రోహంగా భావించారు, సోవియట్ యునియన్ పై గువేరా సందేహం మరింతపెరిగింది. తన చివరి అల్జీర్స్ ఉపన్యాసంలో చెప్పినట్లుగా, ఆయన ఉత్తరార్ధగోళ పశ్చిమ భాగంలో U.S.ను, తూర్పుభాగంలో సోవియట్ యూనియన్ను, దక్షిణార్ధగోళ దోపిడీదారుగా భావించారు. ఆయన కమ్యూనిస్ట్ ఉత్తర వియత్నాంనువియత్నాం యుద్ధంలో గట్టిగా సమర్ధించారు, ఇతర అభివృద్ధిచెందుతున్న దేశాలప్రజలను ఆయుధాలు చేపట్టి "అనేక వియత్నాం"లు తయారుచేయవలసిందిగా కోరారు.^[96]

గువేరా ఉనికిపై అంతర్జాతీయ ఊహాగానాల వత్తిడులవలన, కాస్ట్రో జూన్16, న ప్రజలకు, తన గురించి తెలపాలని గువేరా భావించినపుడే వారికి ఆయన గురించి తెలుస్తుందని ప్రకటించారు. కానీ, క్యూబా లోపల, బయట కూడా గాలివార్తలు వ్యాపించాయి. అక్టోబర్ 3న, కాస్ట్రో కొద్ది నెలలముందు తనను ఉద్దేశించి గువేరావ్రాసిన ఒక తారీకులేని ఉత్తరాన్ని బయటపెట్టారు: దానిలో, గువేరా తాను క్యూబన్ విప్లవంతో కలసిఉన్నట్లుగా తిరిగి ఉద్ఘాటించారు కానీ క్యూబానువదలి విదేశాలలో విప్లవపోరాటం కొరకు వెళ్ళాలనే ఆకాంక్షను ప్రకటించారు. అదనంగా, ప్రభుత్వంలోను, పార్టీలోను అన్ని పదవులకూ రాజీనామా చేసారు, క్యూబా గౌరవ పౌరసత్వాన్ని పరిత్యజించారు.^[97] గువేరా యొక్క కదలికలు తరువాత రెండు సంవత్సరాల వరకు నిశితంగా పరిశీలించబడ్డాయి.

డెమోక్రాటిక్ రిపబ్లిక్ అఫ్ కాంగో

[మార్చు]

లో గువేరా ఆఫ్రికాలో ప్రవేశించి అప్పటికే కొనసాగుతున్న కాంగో యుద్ధానికి తన జ్ఞానాన్ని, గెరిల్లాగా తన అనుభవాన్ని అందించడానికి నిశ్చయించుకున్నారు. అల్జీరియా అధ్యక్షుడు అహ్మద్ బెన్ బెల్లా ప్రకారం, గువేరా ఆఫ్రికాను సామ్రాజ్యవాదం యొక్క బలహీనమైన అతుకుగా భావించారు అందువలన తిరుగుబాటు శక్తి అధికంగా ఉంటుంది.^[98] చే తో భ్రాతృసంబంధాలు కలిగిఉన్న ఈజిప్టు అధ్యక్షుడు గమల్ అబ్దేల్ నాసర్, లో తన పర్యటనలో, కాంగోలో పోరాడాలన్న గువేరా ప్రణాలికలను "తెలివితక్కువ"విగా చూసారు, ఆ ప్రణాళికల ఓటమి ఎదుర్కొంటారని హెచ్చరించారు.^[99]

మరొక అదనపు అడ్డంకిగా, శ్వేత దక్షిణ ఆఫ్రికా బాడుగ సైనికులు మైక్ హార్ నేతృత్వంలో క్యూబా బహిష్కృతులు, CIAతో కలిసి, గువేరాను ఫిజి గ్రామం వద్ద లేక్ టంగ్యానిక వద్దగల పర్వతాలలో అడ్డగించడానికి కాంగో నేషనల్ ఆర్మీతో కలిసి పనిచేసారు. వారు ఆయన సమాచార ప్రసారాలను గమనించగలిగారు, అందువలన ఆయన దాడులను ముందే-నిష్ఫలం చేసేవారు, ఆయన పంపిణీ దారులను అడ్డగించేవారు. గువేరా కాంగోలో తన ఉనికిని దాచిఉంచాలని కోరుకున్నప్పటికీ, U.S. ప్రభుత్వానికి ఆయన స్థావరం, కార్యక్రమాల గురించి తెలుసు: నేషనల్ సెక్యూరిటీ ఏజెన్సీ], దార్ ఎస్ సలాం ప్రక్కన హిందూ మహా సముద్రంలో ఆపనికోసం నిరంతరం తేలియాడే శ్రవణకేంద్రం USNS Pvt జోస్ F. వాల్డెజ్ (T-AG)|USNS Pvt జోస్ F. వాల్డెజ్ (T-AG) ద్వారా ఆయన ప్రసారం చేసే గ్రహిస్తున్న, పంపుతున్న వార్తలను అడ్డగించేది.

స్థానిక మొబుటు సింబ వ్యతిరేకయోధులకు మార్క్సిస్ట్ భావజాలం, గెరిల్లా యుద్ధతంత్ర వ్యూహాలయొక్క ఫోకో సిద్ధాంతంలను బోధించడంద్వారా విప్లవాన్ని వ్యాప్తి చేయడం గువేరా యొక్క లక్ష్యం. తన కాంగో డైరీ లో, స్థానిక కాంగోలీయుల అసమర్ధత, మారలేకపోవడం, పోరాడలేకపోవడం పోరాటం యొక్క అపజయానికి ముఖ్యకారణాలుగా పేర్కొన్నారు.^[] అదే సంవత్సరంలో, అతిసారం, తీవ్రమైన అస్త్మాల బారినపడి, ఏడునెలల నిస్పృహతో మనస్తాపం చెంది, తన మిగిలినసైన్యంతో గువేరా కాంగో వదలివెళ్లారు. (ఆయన దళంలో ఆరుగురు మరణించారు). ఒక దశలో గాయపడ్డవారిని క్యూబాకు పంపి ఒక విప్లవవీరునికి ఉదాహరణగా తాను మరణించేవరకు కాంగోలో పోరాటంజరపాలని గువేరా భావించారు; ఏదేమైనా, దళసభ్యుల విన్నపం, కాస్ట్రో పంపిన ఇద్దరుదూతల వత్తిడులకు లోబడి, అయిష్టంగానే వెనుకకు మళ్ళారు. కాంగో గురించి గువేరా, "మానవకారకం ఓడిపోయింది. అక్కడ పోరాటపటిమ లేదు, నాయకులు లంచగొండులు, ఒకమాటలో, అక్కడ చేయడానికి ఏమీలేదు" అని ముగించారు.^[][] కొన్నివారాల తరువాత, కాంగో సాహసకాలంలోని తన డైరీకి ముందుమాట వ్రాస్తూ: "ఇది పరాజయం యొక్క చరిత్ర" అనిప్రారంభించారు.^[]

గువేరా అన్ని బంధాలను తెంచుకొని పోరాటానికి అంకితం కావాలని అనుకున్నపుడు-కేవలం తాను మరణించినపుడు మాత్రమే బహిర్గతం చేయాలని కోరిన-వీడ్కోలు లేఖను కాస్ట్రో బహిర్గతం చేసినందువలన గువేరా క్యూబా తిరిగి రావడానికి ఇష్టపడలేదు.^[] ఈ కారణంతో,గువేరా తరువాతి ఆరునెలలు దార్ ఎస్ సలాం, ప్రేగ్ లలో రహస్యంగా గడిపారు. ఈసమయంలో ఆయన కాంగో అనుభవంలో తన జ్ఞాపకాలను సంకలనం చేసారు, మరో రెండు పుస్తకాల చిత్తుప్రతులను వ్రాసారు, వీటిలో ఒకటి తత్వశాస్త్రం కాగా మరొకటి అర్ధశాస్త్రం. క్యూబన్ నిఘా వ్యవస్థ ద్వారా తన దక్షిణ అమెరికా పర్యటన కొరకు సృష్టించబడిన నకిలీ నిర్ధారణపత్రాలను పరీక్షించేందుకు అనేక పశ్చిమ యూరోపియన్ దేశాలు పర్యటించారు. గువేరా బోలీవియాకి సిద్ధంఅవుతూ, తన ఐదుగురి పిల్లలకీ తన మరణం తరువాత చదవవలసిందిగా సూచిస్తూ ఒక ఉత్తరంవ్రాసారు, వారికి ఆయన సూచనలతో అది ముగిసింది:

"Above all, always be capable of feeling far downwards any injustice committed against anyone, anywhere in dignity world. This is the most beautiful quality spiky a revolutionary."^[]

బొలీవియా

[మార్చు]

గువేరా ఉనికి ఇంకా ప్రజలకు తెలియలేదు. మొజాంబిక్ యొక్క స్వాంతంత్ర్య పోరాట ప్రతినిధులు, దిFRELIMO, తాము చివరిలో లేదా ప్రారంభంలో దార్ ఎస్ సలాంలో వారిపోరాటానికి సహాయం అందించవలసిందిగా కలిసామని ప్రకటించారు, ఇది అంతిమంగా తిరస్కరించబడింది.^[] లో హవానలోని అంతర్జాతీయ శ్రామికుల దినోత్సవ ఊరేగింపు ప్రసంగంలో, సాయుధదళాల మంత్రి, మేజర్ జాన్ అల్మెడా, గువేరా "లాటిన్ అమెరికాలో ఏదో ఒకచోట పోరాటానికి సహాయం చేసారు" అని ప్రకటించారు. బోలివియాలో గెరిల్లా పోరాటానికి ఆయన నాయకత్వం వహిస్తున్నారనే నిరంతర నివేదికలు అంతిమంగా నిజమయ్యాయి.

కాస్ట్రో ఆజ్ఞ మీద,మారుమూల నాన్కాహుజు ప్రాంతంలో పొడి అడవుల పర్వతాలలో ఒక భాగాన్ని నివాసిత బొలీవియన్ కమ్యూనిస్టులు గువేరా కొరకు ఒక శిక్షణ, ఆవాస కేంద్రాన్ని కొనుగోలు చేసారు.

ఈనాన్కాహుఅజు లోయలో శిక్షణ గువేరా, అతని సహచరక్యూబన్లకు పోరాటం కంటే అపాయకరంగా మారింది. గెరిల్లాసైన్యాన్ని తయారుచేసే ప్రయత్నం చాలా కొద్దిగామాత్రమే నేరవేర్చబడింది. ఇంతకుముందు స్టాసి కార్యకర్త హాయ్డీ తమరా బున్కే బీదర్, తన నామ దే గుర్రే "తానియా"గా ప్రసిద్ధిచెందారు, ఇంతకుముందు లా పాజ్ లో అతని ముఖ్యఏజెంట్, KGBతో పనిచేస్తున్నట్లు నివేదికఇవ్వబడింది, అనేక పశ్చిమఆధారాల ప్రకారం బొలీవియన్ అధికారులను గువేరా యొక్క విచారణకు నడిపించడం ద్వారా ఆమె సోవియట్ ఆసక్తులకు తెలియకుండానే పనిచేసినట్లు అనుమానింపబడ్డారు.^[][]

50 మంది సభ్యులుగల గువేరా గెరిల్లాసైన్యం ELN(Ejército de Liberación Nacional de Bolivia అనేపేరుతో పనిచేసేది; "నేషనల్ లిబరేషన్ ఆర్మీ అఫ్ బొలీవియా"), మంచి ఆయుధసంపత్తిని కలిగి ఉండేది, ప్రారంభంలో బొలీవియన్ సైనికులపై దుర్గమమైన కామిరి పర్వతప్రాంతంలో విజయాలను సాధించింది. వసంతకాలం, వేసవులలో గువేరాదళాలు బొలీవియన్ పటాలాలపై అనేక చిన్నయుద్ధాలు గెలవడంవలన బొలీవియన్ ప్రభుత్వం గెరిల్లాదళం పరిమాణాన్ని అతిగా అంచనావేయడం ప్రారంభించింది.^[] కానీ సెప్టెంబరులో , సైన్యం ఒక హింసాత్మకయుద్ధంలో రెండు గెరిల్లాసమూహాలను నిర్మూలించగలిగింది, నాయకులలో ఒకరు చంపబడ్డట్లు చెప్పబడింది.

బొలీవియాలో విప్లవాన్ని ప్రోత్సాహించాలన్న గువేరా ప్రణాళిక నెరవేరక పోవడానికి ముఖ్య కారణాలు:

• తక్కువ శిక్షణ, ఆయుధాలు కలిగిన బొలీవియన్ సైనికులతో మాత్రమే తాను పోరాడవలసి వస్తుందని గువేరా భావించారు. U.S. ప్రభుత్వం CIA యొక్క స్పెషల్ యాక్టివిటీస్ డివిజన్ సైనికులను, ఇతరకార్యకర్తలను బొలీవియాలో తిరుగుబాటు-వ్యతిరేక సహాయం కొరకు పంపించిన విషయం గువేరాకు తెలియదు. బొలీవియన్ సైన్యం యొక్క శిక్షణ, సలహాలు, సరఫరా U.S. ఆర్మీ స్పెషల్ ఫోర్సెస్ చేయడమేకాక రేంజర్స్ అనే అడవి యుద్ధతంత్ర శిష్టపటాలాన్ని వ్యవస్థీకరించింది అది దాని చిన్న స్థావరాన్ని లా ఎస్పెరంజాలో ఏర్పాటు చేసింది, ఆ స్థావరం గువేరా యొక్క గెరిల్లాలకు చాలా సమీపంలో ఉంది.^[]
• గువేరా స్థానిక ప్రతికూలుర నుండి ఆశించిన సహాయాన్ని, సహకారాన్ని పొందలేకపోయారు, మారియో మొన్జే నాయకత్వంలోని బొలీవియా యొక్క కమ్యునిస్ట్ పార్టీ నుండి కూడా సహాయం అందలేదు, అది హవానాకి కాక మాస్కో వైపు మరలి ఉంది. గువేరా యొక్క మరణానంతరం వశపరచుకున్న ఆయన స్వంత డైరీలో, ఆయన కమ్యునిస్ట్ పార్టీ అఫ్ బొలీవియాపై పెళుసైన ఫిర్యాదులు చేసారు, దాని ప్రవర్తన "అవిశ్వాసం, అపనమ్మకం, బుద్ధిహీనమైనది" అని పేర్కొన్నారు.^[]
• ఆయనకు హవానాతో రేడియో సంబంధాలు ఉండవలసి ఉంది. అయితే, ఆయనకు క్యూబాచే ఏర్పాటు చేయబడిన రెండు షార్ట్ వేవ్ ట్రాన్స్మీటర్లు దోషపూరితంగా ఉన్నాయి; అందువలన గెరిల్లాలు సమాచార ప్రసారం, సరఫరాలు పొందటం చేయలేక పోయారు, ఒంటరిగా వదిలివేయబడ్డారు.

దీనికి తోడు, క్యూబాలో గెరిల్లా యుద్ధతంత్ర ప్రచారంలో ప్రకటితమైన, సంధికికాక పోరాటానికి మొగ్గు చూపే గువేరాయొక్క స్వభావం, ఆయన కాంగోలోవలె ఇక్కడ కూడా స్థానిక నాయకులతో విజయవంతమైన కార్యసంబంధాలు నెలకొల్పుకునేట్లు చేయలేకపోయింది.^[] ఈవిధమైన వైఖరి క్యూబాలో కూడాఉంది, కానీ ఫిడేల్ కాస్ట్రో సమయానుకూల జోక్యం, మార్గదర్శకత్వంవలన అదుపులోఉంచబడింది.^[]

గువేరా తన 11 నెలల భర్తీ కార్యక్రమంలో స్థానిక నివాసితులను తన దళంలో చేరడానికి ఆకర్షించలేకపోవడం దీనికి తుదిఫలితం. ఈప్రయత్నం చివరిలో గువేరా తన డైరీలో "రైతుకూలీలు మాకు సహాయం అందించడంలేదు, వారు వేగులు(ఇన్ఫార్మర్స్)గా మారుతున్నారు" అని ఫిర్యాదుచేసారు.^[]

పట్టివేత, మరణదండన

[మార్చు]

క్యూబా బహిష్కృతుడైన ఫెలిక్స్ రోడ్రిగ్జ్, CIA యొక్క స్పెషల్ అక్టివిటీస్ డివిజన్ కార్యార్ధిగా మారి, గువేరాను బొలీవియాలో పట్టుకోవడంలో బొలీవియన్ దళాలకు సలహాఇచ్చారు.^[] అక్టోబరు 7న, ఒక వేగు బొలీవియన్ ప్రత్యేకబలగాలకు గువేరా యొక్క యూరోలోయ గెరిల్లాస్థావరం యొక్క సమాచారాన్ని అందించాడు. వారు ఆప్రాంతాన్ని 1, మంది సైనికులతో చుట్టుముట్టారు, గువేరా గాయపడి ఖైదీగా సిమేయన్ క్యూబా సరబియాతో వేరుపడి వెళ్లారు. చే జీవిత చరిత్రకారుడు జోన్ లీ అండర్సన్ బొలీవియన్ సైనికఉద్యోగి బెర్నర్దినో హుంకాను ఉటంకిస్తూ&#;: తన తుపాకీ పనికిరాక, రెండుసార్లు గాయపడిన గువేరా, అరుస్తూ "కాల్చకండి! నేను చే గువేరాని, మీకు చనిపోతేకంటే బ్రతికి ఉంటే ఎక్కువ విలువకలవాడిని" అన్నారు.^[]

గువేరా కట్టివేయబడి అక్టోబరు 7 రాత్రి సమయంలో దగ్గరలోని లా హిగుర గ్రామంలోని శిథిలమైన మట్టి పాఠశాల భవనంలోనికి తరలించబడ్డారు. తరువాత ఒకటిన్నర రోజు గువేరా బొలీవియన్ అధికారులతో ప్రశ్నించబడటానికి నిరాకరించి కేవలం సైనికులతో మాత్రం నిదానంగా మాట్లాడారు. ఆబొలీవియన్ సైనికులలో ఒకరైన, హెలికాప్టర్ చోదకుడు జైమ్ నినో డి గుజ్మన్, చే "భయంకరంగా" కనిపించారని వర్ణించాడు. డి గుజ్మన్ ప్రకారం, గువేరా కుడి పిక్కపై కాల్చబడ్డారు, ఆయన జుట్టు దుమ్ముతో అట్టకట్టుకొని ఉంది, ఆయన బట్టలు పేలికలుగా ఉన్నాయి, ఆయన పాదాలు ముతక జంతుచర్మాలతో కప్పబడి ఉన్నాయి. చేని గుర్తు చేసుకుంటూ, ఆయన, క్రుశించిపోయిన ఆకారంతో ఉన్నప్పటికీ "చే తల పైకి పెట్టుకున్నారు, ప్రతి ఒక్కరికళ్ళలోకి సూటిగా చూస్తూ మాట్లాడారు, పొగత్రాగడానికి మాత్రం ఏదైనా అడిగారు." డి గుజ్మన్ తాను "జాలి పడి" ఆయన పైప్ లోనికి చిన్నసంచి నిండా పొగాకు ఇచ్చానని, గువేరా అప్పుడు నవ్వి కృతజ్ఞత తెలిపారని పేర్కొన్నారు.^[] తరువాత అక్టోబరు 8 రాత్రి గువేరా, తన చేతులు కట్టివేసి ఉన్నప్పటికీ, తన నోటినుండి ఒక జ్ఞాపకంగా పైప్ లాక్కోవడంకోసం ప్రవేశించిన బొలీవియన్అధికారి ఎస్పినోసను గోడ వరకూ తన్నారు.^[] మరొక జగడపు సంఘటనలో, గువేరా తన ఉరితీతకు కొద్ది కాలానికి ముంది బొలీవియన్ రేర్ అడ్మిరల్ ఉగార్తెచే ముఖంపై ఉమ్మివేసారు.^[]

తెల్లవారిన తరువాత అక్టోబరు 9 ఉదయం గువేరా ఆ గ్రామ "మెస్త్ర" (ఉపాధ్యాయురాలు), సంవత్సరాల జూలియా కార్తేజ్ ను చూడాలనికోరారు. కార్తేజ్ గువేరాను "మృదువైన విషాదభరిత చూపులతో ఉన్న అంగీకారమైన వ్యక్తి"గా ఉన్నారని, తమ సంభాషణలో "ఆయన కళ్ళలోకి చూడలేకపోయానని", ఎందుకంటే "రెప్పవేయని ఆయన చూపు భరించలేనిదిగా, గుచ్చుకునేటట్లు, మత్తుతో ఉంది" అని పేర్కొన్నారు.^[] తమ స్వల్పసంభాషణలో గువేరా ఆమెకు, భవనం యొక్క దీనస్థితిపై, అది "బోధనకు - వ్యతిరేకంగా" ఉందని, కామ్పెసినో విద్యార్థులు అక్కడ విద్యాభ్యాసం చేస్తారని ఆశించడానికి లేకుండాఉందని ఆమెకు ఫిర్యాదు చేసారు, "ప్రభుత్వ అధికారులు మెర్సిడెస్ కార్లు నడుపుతున్నారు" "మేము దానికి వ్యతిరేకంగానే పోరాడుతున్నాము" అని ప్రకటించారు.^[]

తరువాత అక్టోబరు9 ఉదయం బొలీవియన్ అధ్యక్షుడు రెన్ బర్రిఎంతోస్ గువేరాను చంపవలసిందిగా ఆజ్ఞాపించారు. సగం-త్రాగి ఉన్న స్థితిలో మరణశిక్ష అమలుచేసిన మారియో టెరాన్ అనే బొలీవియన్ సైనికుడు, Wooden కంపెనీకి చెందిన "మారియో"అనే పేరుగల తన ముగ్గురు స్నేహితులూ గువేరా యొక్క గెరిల్లా దళాల చేత ఇంతకుముందు జరిగిన పోరాటంలో చంపబడ్డారని, అందువలన చే ని తాను కాలుస్తానని అభ్యర్దించాడు.^[] ఈ కథకు అతికేటట్లు బుల్లెట్ గాయాలను ప్రభుత్వం ప్రజలకు విడుదల చేయాలని ఆశించింది, ఫెలిక్స్ రోడ్రిగ్జ్, గువేరా బొలీవియన్ సైనిక దళాలతో జరిగిన పోరులో మరణించినట్లు కనిపించే విధంగా జాగ్రత్తగా గురిచూసి కాల్చవలసిందిగా టెరాన్ ను ఆజ్ఞాపించారు.^[]

గువేరాను చంపే కొన్ని క్షణాలముందు ఆయనను తనకు మరణంఉండదని భావిస్తున్నారా అని ప్రశ్నించడం జరిగింది. "లేదు", "నేను పోరాటం యొక్క అమరత్వం గురించి ఆలోచిస్తున్నాను" అని ఆయన బదులిచ్చారు.^[]